انواع قهوه و آشنایی با محبوب‌ترین قهوه‌ها

قهوه یک نوشیدنی فرهنگی جهانی است که با عطر و طعم خاصش در زندگی میلیون‌ها نفر جریان دارد. از جرعه‌ی اول در صبح‌های کاری تا فنجان آرامش‌بخش شبانه، قهوه تبدیل به همراهی همیشگی برای لحظات تمرکز، خلاقیت و استراحت شده است. اما پشت این نوشیدنی محبوب، دنیایی گسترده از انواع دانه‌ها، روش‌های دم‌آوری و شیوه‌های سرو پنهان است که هرکدام تجربه‌ای متفاوت رقم می‌زنند.

قهوه؛ دنیایی از طعم و روش

قهوه از ترکیب ساده‌ی آب و دانه‌ی برشته‌شده متولد می‌شود، اما تنوع در شیوه‌ی تهیه، نوع دانه و حتی ظرف سرو، باعث شده ده‌ها مدل مختلف از آن در سراسر جهان شکل بگیرد. اسپرسوی غلیظ ایتالیایی، موکای شیرین، قهوه‌ی فوری روزمره یا کولد بروی خنک تابستانی، همگی شاخه‌هایی از درخت بزرگ قهوه هستند. شناخت این دسته‌ها به شما کمک می‌کند تا طعم دلخواه خود را پیدا کنید و قهوه را دقیقاً به سبکی که می‌پسندید بنوشید.

از اسپرسو تا ماکیاتو؛ نگاهی کلی به انواع قهوه

اگر بخواهیم نگاهی جامع به دنیای قهوه داشته باشیم، می‌توان آن را از چند زاویه دسته‌بندی کرد؛ از نوع دانه تا روش دم‌آوری، از نوشیدنی‌های گرم گرفته تا سرد و از ترکیبات کلاسیک تا دستورهای مدرن. در ادامه، این دسته‌ها را مرور می‌کنیم و در مقاله‌های بعدی، هرکدام را به‌صورت تخصصی بررسی خواهیم کرد.

برخی از معروف‌ترین انواع قهوه عبارت‌اند از

اسپرسو، موکا، کاپوچینو، ماکیاتو، لاته، کورتادو، آفوگاتو، موکاپات، نسکافه، قهوه فوری، قهوه گلد، دالگونا، کافه اوله، کولد برو، آیس موکا، فراپه، ایرلندی، روبوستا، عربیکا و شات قهوه.

قهوه بر اساس نوع دانه

طعم، عطر و حتی میزان کافئین قهوه، پیش از هر چیز به نوع دانه‌ای بستگی دارد که از آن تهیه می‌شود. هر دانه ویژگی‌ منحصربه‌فردی دارد که تحت تأثیر شرایط اقلیمی، ارتفاع رشد گیاه و نحوه‌ی برشته‌سازی شکل می‌گیرد. شناخت انواع دانه قهوه به شما کمک می‌کند تا در انتخاب نوشیدنی موردعلاقه‌تان دقیق‌تر باشید و بهتر بدانید چرا طعم هر فنجان با فنجان دیگر متفاوت است.

1. دانه عربیکا (Arabica)

محبوب‌ترین نوع قهوه در جهان است و حدود ۶۰ تا ۷۰ درصد تولید جهانی را تشکیل می‌دهد. عربیکا طعمی لطیف، اسیدیته‌ی ملایم و عطر میوه‌ای یا گل‌مانند دارد. این دانه‌ها بیشتر در ارتفاعات بالاتر رشد می‌کنند و معمولاً برای تهیه قهوه‌های اسپرسو و لاته ایده‌آل هستند.

2. دانه روبوستا (Robusta)

روبوستا دانه‌ای است با طعم قوی‌تر و میزان کافئین دو برابر عربیکا. عطر آن معمولاً تلخ‌تر و خاکی‌تر است و برای کسانی که به دنبال قهوه‌ای سنگین و انرژی‌زا هستند گزینه‌ی مناسبی محسوب می‌شود. این نوع بیشتر در ترکیب‌های اسپرسو و قهوه‌های فوری به کار می‌رود.

3. دانه لیبریکا (Liberica)

دانه‌ای کمیاب‌تر که بیشتر در مناطق استوایی آفریقا و جنوب شرق آسیا رشد می‌کند. طعم آن خاص و متغیر است؛ ترکیبی از شیرینی میوه‌ای و عطر دودی. لیبریکا معمولاً در قهوه‌های خاص یا ترکیب با دانه‌های دیگر استفاده می‌شود تا رایحه‌ای متفاوت ایجاد کند.

4. دانه اکسلسا (Excelsa)

یکی از زیرگونه‌های لیبریکاست که به خاطر عطر و طعم منحصربه‌فردش در ترکیب با دانه‌های دیگر به کار می‌رود. طعمی ترش، پیچیده و کمی دودی دارد که عمق بیشتری به ترکیب‌های اسپرسو یا قهوه‌های سرد می‌دهد.

قهوه بر اساس روش تهیه (دم‌آوری)

روش دم‌آوری قهوه تعیین‌کننده‌ی غلظت، طعم و میزان عطر نوشیدنی است. تفاوت در فشار آب، زمان تماس، میزان آسیاب و دما باعث می‌شود هر روش، تجربه‌ای متفاوت خلق کند. برخی شیوه‌ها برای طعم‌های لطیف و متعادل مناسب‌اند و برخی دیگر قهوه‌ای غلیظ و قوی تولید می‌کنند. در ادامه با معروف‌ترین روش‌های تهیه قهوه آشنا می‌شویم:

1. اسپرسو (Espresso):
   پایه‌ی بیشتر نوشیدنی‌های قهوه. در دستگاه‌های مخصوص و با فشار زیاد آب از میان پودر قهوه عبور می‌کند. نتیجه، قهوه‌ای غلیظ و معطر است که در فنجان‌های کوچک سرو می‌شود.
2. قهوه ترک:
   از قدیمی‌ترین روش‌های دم‌آوری؛ پودر بسیار نرم قهوه در جذوه (cezve) با آب و شکر جوشانده می‌شود. کف قهوه اهمیت زیادی دارد و معمولاً بدون صاف‌کردن سرو می‌شود.
3. موکاپات (Moka Pot):
   وسیله‌ای فلزی با سه بخش که با فشار بخار آب، قهوه‌ای شبیه اسپرسو تهیه می‌کند. انتخاب محبوب برای تهیه قهوه در خانه.
4. فرنچ‌پرس (French Press):
   قهوه‌ی آسیاب‌درشت در آب داغ دم می‌کشد و سپس با فشردن پیستون جدا می‌شود. طعمی نرم و طبیعی دارد و روغن‌های قهوه را حفظ می‌کند.
5. پوراور (Pour Over):
   قهوه‌ی آسیاب‌متوسط در فیلتر قرار می‌گیرد و آب به‌صورت دایره‌ای روی آن ریخته می‌شود. این روش کنترل کاملی بر شدت و طعم قهوه می‌دهد و در میان باریستاها محبوب است.
6. آئروپرس (AeroPress):
   ابزاری مدرن که ترکیبی از روش فشاری و دمی است. زمان دم کوتاه و طعم تمیز و شفاف دارد.
7. قهوه فوری (Instant Coffee / نسکافه):
   پودر آماده‌ی خشک‌شده که با افزودن آب داغ در چند ثانیه آماده می‌شود. انتخاب سریع برای محل کار یا سفر.

قهوه بر اساس ترکیبات و افزودنی‌ها

بسیاری از نوشیدنی‌های قهوه، حاصل ترکیب اسپرسو با شیر، شکلات، خامه یا بستنی هستند. این افزودنی‌ها تنها طعم را تغییر نمی‌دهند، بلکه بافت، غلظت و حتی حس نهایی نوشیدن را دگرگون می‌کنند. از قهوه‌های سبک و شیرین تا طعم‌های غلیظ و کرمی، هر ترکیب تجربه‌ای منحصربه‌فرد می‌سازد. در ادامه، محبوب‌ترین نوشیدنی‌های ترکیبی قهوه را مرور می‌کنیم:

1. کاپوچینو (Cappuccino):
   ترکیب کلاسیک اسپرسو، شیر داغ و فوم شیر. نسبت مساوی بین این سه عنصر باعث طعمی متعادل و بافتی نرم می‌شود.
2. لاته (Latte):
   از ترکیب یک شات اسپرسو با مقدار زیادی شیر بخار داده‌شده ساخته می‌شود. طعمی ملایم دارد و اغلب با طراحی لاته آرت سرو می‌شود.
3. ماکیاتو (Macchiato):
   اسپرسویی که تنها چند قطره شیر یا فوم روی آن قرار می‌گیرد. انتخابی ایده‌آل برای کسانی که طعم قهوه‌ی خالص را دوست دارند اما کمی نرمی در مزه می‌خواهند.
4. موکا (Mocha):
   ترکیب اسپرسو، شکلات داغ و شیر؛ نوشیدنی‌ای شیرین و انرژی‌زا که میان دوست‌داران شکلات محبوب است.
5. کورتادو (Cortado):
   نسبت مساوی اسپرسو و شیر داغ بدون فوم. در نتیجه، طعمی متعادل میان تلخی و نرمی دارد.
6. آفوگاتو (Affogato):
   دسر قهوه‌ای ایتالیایی که از یک اسکوپ بستنی وانیلی تشکیل شده و روی آن شات اسپرسوی داغ ریخته می‌شود.
7. دالگونا (Dalgona Coffee):
   قهوه‌ی کره‌ای که در دوران قرنطینه محبوب شد. ترکیبی از قهوه فوری، شکر و آب داغ که تا ایجاد کف غلیظ هم زده و روی شیر سرد یا گرم ریخته می‌شود.
8. کافه اوله (Café au Lait):
   نسخه فرانسوی لاته؛ ترکیب قهوه‌ی دمی با شیر داغ، بدون فوم و با طعمی سبک‌تر از کاپوچینو.

قهوه‌های خاص و منطقه‌ای

فرهنگ قهوه در هر کشور و منطقه، رنگ و بوی خاص خودش را دارد. از ترکیب مواد محلی گرفته تا سبک‌های متفاوت دم‌آوری، هر ملت قهوه را به شیوه‌ای منحصربه‌فرد تفسیر کرده است. نتیجه، نوشیدنی‌هایی متنوع با طعم‌ها، عطرها و حتی آیین‌های متفاوت است که شناختشان برای دوست‌داران قهوه جذاب و الهام‌بخش خواهد بود. 

در این دسته، قهوه‌ها معمولاً بر اساس سنت، اقلیم یا مواد اولیه‌ی خاص منطقه تعریف می‌شوند. در ادامه با چند نمونه از معروف‌ترین قهوه‌های محلی آشنا می‌شویم:

1. آمریکانو (Americano):
   ترکیبی ساده از یک یا دو شات اسپرسو با آب داغ. نتیجه، قهوه‌ای رقیق‌تر با حجم بیشتر و طعمی ملایم‌تر نسبت به اسپرسوی خالص است. آمریکانو انتخاب رایجی برای کسانی است که طعم قهوه‌ی تلخ را دوست دارند اما غلظت اسپرسو برایشان زیاد است.
2. قهوه ایرلندی (Irish Coffee):
   نوشیدنی‌ای گرم و شیرین که از ترکیب قهوه‌ی تازه، شکر قهوه‌ای، خامه و مقدار کمی ویسکی تهیه می‌شود. در نسخه‌های غیرالکلی، خامه و شربت کاراملی جایگزین شده و حس گرم و شیرینی مشابهی ایجاد می‌کند.
3. قهوه عربی:
   یکی از سنتی‌ترین انواع قهوه در خاورمیانه؛ از ترکیب پودر قهوه با هل، زعفران یا دارچین تهیه می‌شود و معمولاً در فنجان‌های کوچک بدون شکر سرو می‌گردد.
4. قهوه ترک (Turkish Coffee):
   ریشه‌دار در فرهنگ خاورمیانه و بالکان. قهوه‌ی آسیاب بسیار نرم در آب و شکر جوشانده می‌شود و با کف فراوان سرو می‌گردد. ته‌نشین قهوه معمولاً در فنجان باقی می‌ماند.
5. قهوه ویتنامی (Vietnamese Coffee):
   قهوه‌ای غلیظ که با شیر تغلیظ‌شده‌ی شیرین ترکیب می‌شود و به‌صورت گرم یا سرد سرو می‌گردد. طعم خاص آن حاصل استفاده از فیلتر فلزی سنتی (Phin) است.
6. قهوه مکزیکی (Mexican Coffee):
   ترکیبی معطر از قهوه، دارچین و شکلات تلخ که معمولاً با خامه یا چوب دارچین تزئین می‌شود. طعمی گرم و شیرین دارد.
7. قهوه رد آی (Red Eye Coffee):
   برای کسانی که به دنبال بیشترین میزان کافئین هستند! ترکیب اسپرسو با قهوه‌ی دمی که طعمی قوی و تلخ ایجاد می‌کند و اغلب در روزهای پرکار استفاده می‌شود.